په افغانستان کې د خلکو پر ورځني ژوند د یوې نوې پېښې اغېزې ولیدل شوې، کله چې د دوو ورځو لپاره د انټرنېټ او د مخابراتي شبکو سیمکارډونه بند شول. دا کار د هېواد په ګڼو سیمو کې خلکو ته اندېښنې راوپارولې او د زدهکړې، کاروبار، اړیکو او ټولنیزو چارو پر بهیر یې جدي منفي اغېز وکړ.
---
د بندیز لاملونه
چارواکو د دې بندیز په اړه ډېر وضاحت ورنه کړ، خو ځینې سرچینې وايي چې ښايي د امنیتي دلایلو له مخې دا پرېکړه شوې وي. ځینې نور بیا ګومان کوي چې تخنیکي ستونزې او یا د شبکو د سمون هڅې د دې لامل وې. هر څه چې وو، د خلکو په باور د انټرنېټ او مخابراتو بندېدل د اساسي اړتیاوو له محرومېدو سره برابر دي.
---
پر زدهکړې اغېزې
نن سبا زدهکوونکي په انلاین ډول د کورسونو، پوهنتونونو او نړیوالو پروګرامونو برخه دي. د دوو ورځو بندیز د زرګونو زدهکوونکو د زدهکړو پروسه ګډه وډه کړه. هغه محصلین چې د بهرنیو بورسیو ازموینې ورکوي یا انلاین زدهکړه لري، د دې بندیز له امله له ستونزو سره مخ شول.
---
پر سوداګرۍ او اقتصاد اغېزې
په افغانستان کې د سوداګرۍ ډېره برخه د انټرنېټ پر خدماتو ولاړه ده. انلاین بانکداري، تادیات، سوداګریزې اړیکې او نړیوال قراردادونه د انټرنېټ له لارې پر مخ ځي. د دوو ورځو بندیز د خلکو کاروبارونه وځپول او د هېواد پر اقتصاد یې هم منفي اغېز وکړ.
---
د خلکو پر ټولنیزو اړیکو اغېزې
افغانان د ټولنیزو شبکو له لارې له خپلو عزیزانو او بهر مېشتو خپلوانو سره اړیکه ساتي. کله چې انټرنېټ او سیمکارډونه بند شول، خلک له خپلو خپلوانو ناخبره پاتې شول. ډېری کورنیو او مسافرو په دې برخه کې د سختو ستونزو راپور ورکړ.
---
د خلکو غبرګون
خلک وايي چې د ستونزو حل د انټرنېټ په بندولو کې نه دی. ځوانان ټینګار کوي چې انټرنېټ د زدهکړې او پرمختګ لپاره یو مهم فرصت دی، نو باید د خلکو له لاسه ونهاخېستل شي. د دوی په باور، حکومت باید د خلکو اړتیاوې په پام کې ونیسي.
---
حل لارې او وړاندیزونه
1. شفافیت: د هر ډول بندیز په اړه باید خلکو ته روښانه دلیل وړاندې شي.
2. جزوي حل: د بشپړ بندیز پر ځای باید تخنیکي ستونزې د محدودو سیمو یا وختونو له لارې حل شي.
3. د حق په توګه پېژندنه: انټرنېټ د نن ورځې لپاره د خلکو یو اساسي حق ګرځېدلی دی.
4. ګډ کار: د حکومت او خصوصي سکتور همغږي د دوامدارو حل لارو لپاره اړینه ده.
---
پایله
په افغانستان کې د دوو ورځو لپاره د انټرنېټ او سیمکارډ بندېدل د خلکو پر ورځني ژوند ژور اغېز وکړ. زدهکړه، سوداګري، اړیکې او ټولنیز ژوند یې له خنډ سره مخ کړل. په راتلونکي کې باید داسې پرېکړې د خلکو له اړتیاوو او حقونو سره سمې او په روښانه ډول عملي شي.
---
✍️ لیکوال: ابراهیم خاکسار
📅 نېټه: ۲۰۲۵/۱۰/۰۱
